Prof.Dr. Muhamet Pirraku
Emërvendi është tapi e vendit!
SHQIPTARËVE QË UDHËHEQIN SOT DHE PUBLICISTikës AKTUALE U MUNGON VIGJILENCA POLITIKE SHQIPTARE!?!
“Le ta dijë bota mbarë se Gjergj Fishta s´është më shqiptar!“
Tashti po e kuptoj, më mirë se në rininë time, hallin që detyroi Atë Gjergj Fishtën të protestonte në këtë mynxyrë, kundër tarafeve politike shqiptare në fille të mëvetësisë së Shqipërisë. Një udhëheqje e një kombi shqiptar dhe një publicistikë shqiptare, që nuk kanë mësuar gjë prej gjëje nga pësimet historike të kombit tonë, po dëshmohet se janë dorë nën hije e pushtuesve historikë të trojeve tona.
Më kujtohet një titull i një vepre të poetit “Rebel” Prof. Rexhep Hoxha: “E PO KU JEMI” (?!?), kurse unë sot do ti thërras ndërgjegjes së të ashtuquajturve “Lidership polik” dhe “publicistëve” shqiptarë: A e dini se emri i një vendi është tapi e pashme dhe e prekshme e një vendi?!? E nëse u vije rëndë të mësojnë nga një idealist që mendon e flet shqiptarisht, le të mësojnë nga Lidershipi polik e publicistët: serbë, maqedonas, malazias e grekë shqiptarofobë, histerikë të dëshmuar!
Vërtetë, nga fundi i viteteve të ’60-ta deri në fillim të viteve të ’80-ta të shekullit të XX-të, e më vonë, bëja pjesë në grupin e pesë a gjashtë intelektualëve, të nisur në fushën e shkencës albanistike, të cilët e dinin fortë mirë se emërvendi është tapi e një vendi, ndaj u përpoqën, thënë me eufemizëm, ta standardizonin në gjuhën shqipe.
Nëse shikohet shtypi shqip i periudhës, thënë simbolikisht, “të Fadil Hoxhës”, mund të konstatohet fare lehtë, se shtypi i kohës së tij ishte në shërbim të qëllimit që ndiqnim ne, të përkrahur nga Lidershipi polik”, prapë thënë simbolikisht, “ I Fadil Hoxhës”. Ishin kohë të leshta ato, por sukseset nuk munguan, për faktin se ekzistonte mbështetja nën rrogoz e Lidershipit polikë shqiptar “komunistë” në trojet shqiptare nën Jugosllavinë. Ky është fakt historik i prekshëm.
Nuk them se isha më i suksesshmi, por me mbështetje në disa dhjeta shkrimesh nga lëmi i problematikës së onomastikës, të botuara në shtypin shqip kombëtar të kohës, del se isha më i zëshmi (joprofesional), me ndikim në rrjedhat që i ndiqnim. Aso kohe arritëm që përfundimisht emërvendet e qyteteve dhunë serbe si: “Serbica” të quhet Skënderaj,emërtuar nga Mehmet Gradica, “Urosevac” – Ferizaj, “Gjeneral Jankoviç”- Elez Han, “Gnjilan”-Gjilan; “Skopje”-Shkup, “Bitol” –Manastir, Kiçevo-Kërrçovë,Debar- Dibër, e me dhjetëra emra të fshatrave si: Dobrevo”- Miradi, “Dobridub”- Lismir, Belaçevac -Bardh, etj.
Dikush mund thotë: “Ju i paskeni përkthyer emër vendet nga serbishtja në shqip. Për këtë soj njerëzish, kemi përgjigjën të mbështetur në historiografi të pranuar nga bota. Historiani Konstantin Jireçek (1952) ka konstatuar: “modifikimi i emrave antikë është kryer ose sipas rregullave të njohura gjuhësore, ose ashtu që emrit të vjetër i është vu kuptimi sipas tingëllimit të ngjashëm të fjalës sllave”. Ne gjetëm mbështetje, përpos në burime e literaturë historiografike, edhe në kujtesën e ndritur të popullit në qytete e në fshatra.
Këtu duhet të saktësojmë faktin se me një përkushtim intelektual patriotik iu sollëm emër vendeve të krahinave etnografike nisur nga emri i njësisë shtetërore autonome të Kosovo i Metohija (Kosmet) në Kosova, “Metohija” në Dukagjin, “Jużna Serbija” në Kosova Lindore, “Prekorupa” në Llapushë, “Podrimjle” në Drini, “Gollak” në Gallap etj.
Nismat tona i përkrahën publikisht: gazetarët, mësuesit, studentet, e vazhdimisht ekzistoi një mbështetja “kaçakçe” e Lidershipit polik shqiptar “komunistë”, një fakt që sot nuk e shohim publikisht, as nënë rrogoz, në mbarë tokatë shqiptare!?! Vërtetë,na habit fakti pse sot kemi një publicistikë kaq amorfe, të pa gjak shqiptari!?!
Sot as që kemi gazetarë, roje kujdestare e shqiptarësisë as mësues idealistë as studentë avangardë, të cilët kombi ynë i pati në kohët e leshta të Fadil Hoxhës!?! Nuk kam qenë “myhyb” i tij, për çka me nënshkrimin e tij më burgosi Sigurimi i Shtetit jugosllav, më 4 gusht 1981. Historia nuk abortohet.
Këtë “mëkat” ia fala publikisht para kamerave televizive në vigjilje të votimeve të para “Demokratike” të vitin 2000, kur e pajtova me si vëllamin e tij, mësues shembullor për idealistë, të kohës sime, Zotëri Hysen Tërpeza. Në fakt me këtë rast synova të pajtoja historinë duke e bashkuar humbjen dhe fitoren e Luftës së Dytë Botërore në trojet e shqiptarëve jashtë Shqipërisë Londineze me fitoret e UÇK-ës, që të mos na përsëritej “Tranzicioni demokratik!?!” i shtetit “Shqipëri”.
Ky hap politik imi shumë i guximshëm, solli disa të shara shqiptarçe në adresën time, por për Kosovën ishte një dëshmi se ka intelektualë që frymojnë me kërkesat e kombit tonë të copëtuar, peng i pangopësive për pushtet pa shtet, të “Lidershipit polik shqiptar”, gjithandej në tokat shqiptare.
Një fakt që duhet të përsëritet në shkrime: Fitorja e UÇK-së ishte një shpresë për idealistë e pakët që ka kombi ynë, se më në fund lindi dielli që do të rrezatoj shqiptarisht edhe mbi onomastikën në trojet shqiptare! Kjo aq më parë, pasi “Qeveria e Rambujes“ e nisi mbarë edhe këtë aktivitet shtet-formues të Kosovës. Kësaj “Qeverie”, pikërisht Ministrisë së Kulturës i takon lavdi për faktin se i vuri në lëvizje qeveritë komunale dhe dijetarët të formonin mekanizma profesionalë për riemërtimin e rrugëve, shesheve e të lagjeve të qyteteve. Meqë pas fitores së UÇK-së pushtetin komunal e jetësuan idealistët e dëshmuar në përpjekjet për Liri, në Këshillat për “Emërtimin e Rrugëve” u emëruan intelektualë të cilët për “partishmëri” kishin Shqiptarinë.
Ky përcaktim më solli në Këshillin Komunal të Kryeqytetit të Kosovës, i cili duhej të saktësonte kriteret dhe korpusin e emrave të personaliteteve që mund të mbanin rrugët, sheshet dhe lagjet, me rekomandim se akëcili qytet duhet të afirmoi personalitetet e komunitetit të mjedisit komunal. Në Komisionin e Prishtinës, përpos shqiptarëve pati edhe dy përfaqësues të minoriteteve,një turk e një boshnjak. Vendi i minoritetit serb mbeti i pa plotësuar për faktin se administrata e UNMK-t nuk gjeti një serb i cili do të tradhtonte “idealet për “Serbinë e Madhe”.
Në Këshillin e Kryeqytetit morën pjesë aktive përfaqësuesi i UNMK-kut, Marck Richmond, profesor dhe i KFOR-it, Chales Iadimarco, kolonel, të cilët fillimisht u përpoqën që ta detyronin Komisionin emërtimet e rrugëve t’i bënim me numra arab, kurse të shesheve e të lagjeve me numra romak! Prishtina, këso kohe pati: 34 lagje, 13 sheshe, 477 rrugë, tri varreza, dy parqe, dy stadiume, pra gjithsej 531 emërtime që duhej të nxirreshin në Planin urbanistik hapësinor të Prishtinës.
Kërkesa e UNMIK-ut dhe e KFOR-it, u kundërshtua unanimisht nga Komisioni mbështetur në argumente e në kërkesa imediate të qytetarëve. Meqë isha me një përvojë shkencore historiografike e në fushë të onomastikës, edhe e mbaja përgjegjësinë profesionale. Për këtë fakt kam shkruar disa herë por këtu mjafton të përmendi vetëm studimin: “Motivet dhe kriteret e emërtimit të rrugëve të shesheve dhe të lagjeve të Prishtinës më 1999”.
Kundërshtimi ishte i menduar politikisht esëll dhe me mbështetje shkencore. Komisioni i hartoi kriteret e më poshtme:
“Me rastin e propozimit të emërtimeve do të kihet parasysh përbërja etnike e banorëve të Prishtinës, përkatësisht të Kosovës, sipas përqindjes.
Emrat për emërtime të përfaqësojnë shtrirjen multikulturore në rrafshin e popullatës.
Për emërtime të merren emrat e humanistëve dhe të personaliteteve me rëndësi historike-çlirimtare.
Të pasqyrohen lidhjet me civilizimet botërore përmes personaliteteve humanistë e demokratë dhe të emërtimeve të qendrave botërore.
Mundësisht për emërtimin e rrugëve, të shesheve dhe të lagjeve të merret pëlqimi i popullatës që i banojnë ato.
Emrat e minoritarëve si emërtime të vihen aty ku minoritarët përbëjnë shumicën.
Emërtimet të shkruhen në gjuhën e banorëve shumicë.
Emërtimet e shesheve dhe të lagjeve të shkruhen shqip dhe anglisht”.
Ky dokument, shqip dhe anglisht, iu dorëzuan Shefit të administratës ndërkombëtare të komunës së Prishtinës, UNMIK-ut dhe KFOR-it.
UNMIK dhe KFOR fillimisht sikur u çarmatosën, por që të mos dukeshin të panevojshëm në Kosovë kërkuan të bashkohet pika 7 dhe 8 në një kriter si kriter i vetëm: “7. Emrat do të shkruhen në gjuhën përfaqësuese që përfshinë shqipen, serbishten, turqishten dhe anglishten” Kjo ishte një fitore për këtë aktivitet shtet formues të Kosovës, bazë e Kritereve për Standardizimin shqip të emërvendeve të Kosovës.
Ky hap komb konsolidues i Kosovës bëri ndikim edhe në Shqipërinë Londineze deri në shkallën kur Kryeministri Berisha, do të thërrasë: “Të ndryshohen emrat e qyteteve me emrat sllave në Shqipëri…!!” Mirëpo, lufta e tarafeve, “opozitë”, “pushtetarë” në të gjitha trojet e Shqipërisë Etnike (jo e”Madhe”), siç e përdorin copëtuesit e saj, e ndihmëtarët e tyre nga radhët e disave që flasin shqip (!?!), pengoi këtë aktivitet komb konsolidues, të gjallët ua kanë borxh brezave shqiptarë të rinj!
Për fat të keq, lufta për pushtet e tarafit politik që sabotoi Qeverinë e Rambujes sa erdhi dhe u bë krah i forcave kundër shqiptare, në mjediset e UNMK-ut dhe të KFOR-it, e kjo e topiti forcën morale e politike të Qeverisë së Përkohshme, dhe të qeverive komunale që çoi në “Planin Gjithëpërfshirës të Ahtissarit”, i cili Serbinë e bëri me tapi serbe në mbarë Kosovën e në trojet shqiptare jashtë saj, kurse shtetësinë e Kosovës e futi nën thika të reja botërore për interesa shekullore të Serbisë.
Pushteti i shtetit të Kosovës dhe pushtet komunale të diktuara nga administrata e UNMK-ut dhe KFOR-rit, nuk e përballuan trysnin proserbe, nuk e mbështetën punën profesionale të “Komisionit për Standardizimin e emër vendeve në Kosovë”(!?!). Faktikisht për fitimtarët e Luftës Çlirimtare të UÇK-së erdhën ditë të ndera ,u frikësuan me “Dosje për Krime të Luftës” të hartuara nga tarafet politike për pushtet pa shtet, e kjo solli në dështimin e Standardizimit të emër vendeve.
Lufta për pushtet bëri që sot emër vendet e fshatrave e të qyteteve të Kosovës, janë më shkret së në kohën nën robërinë e Jugosllavisë së Titos. Jam rritur e ngritur në kohën e asaj robërie e kurrë nuk më ka rënë të shoh:”Komoranë”( në hyrje nga Qafa e Duhlës për në Carralevë, e as në traditën shqiptare as në burimet serbe të viteve1912 -1941 nuk gjendet “Reçak”, por paluhatshëm qëndron Raçak, e sikur të kishin gojë Martirët e Raçakut,të vitit 1999 do të thërrisnin: “O pushtetarë të Kosovës e ju kryetarë të Shtimjes, na u masakruam se ishim vazhdues të jetës shqiptare të Raçakut të Ilaz Raçakut e të Qorr Ilazit-Raçakut , o Zoti i Madh u vraftë!!!!!”
E mua, kur më nxjerrë nevoja të kthehem nga Ferizaj para Rrethrrotullimit për Lypjan i mbylli sytë të mos e shoh tabelën kinse për shqip:”PriŠtinë”, së më vije të vjell!!! Më 22 janar 2012, duke përcjellë “Vetëvendosjen” në TV, ma kapi syri tabelën: ”Merdarë”, e pyeta vetën:”A thua është më mirë kjo apo “Merdare” në gojën e Kryeministrit të Kosovës!?!
Sikur Parlamenti e Qeveria e hiç shtetit “Kosovo” të kishin ngulë këmbë vetëm për të përfillur dy kriteret e para nga shtatë Kriteret që Komisioni Komunal i Prishtinës, që ia pat imponuar Administratës së UNMK-ut e të KFOR-it, më 31 gusht 1999: “1. Me rastin e propozimit të emërtimeve do të kihet parasysh përbërja etnike e banorëve të Prishtinës, përkatësisht të Kosovës, sipas përqindjes!”, dhe “2. Emrat për emërtime të përfaqësojnë shtrirjen multikulturore në rrafshin e popullatës!”, nuk do të na kishte ndodhur kjo që po e shohim cep me cep të shtetit “Kosovo”, ku për marre të Zotit, ky Pushtet Unmikiain e Eulexian po i nxisin qytetarët të bëjnë vepra “kriminale…!?!”, duke bojatisur e shkallavitur me “spreje” emrat e vendbanimeve në gjuhën që nuk flitet në atë vendbanim. E po a nuk është kjo një vërejtje publike për ata që komandojnë me pushtetin e Kosovës sot e mot!?!
Tashti të ndalem në problemin madhor që më ka nxitur ta shënoj këtë gjëmë fishtiane!! Fjalën e kam emërtimin e visit etnogjeografik shqiptar: Kosova Lindore dem baba dem, e të cilën sot pushtetarët e publicistë lodra unmikiane e eulexiane për interesa të Serbisë po e quajnë “Lugina e Preshevës” e ”Lugina” (….!?!). I pyes këta malukatë a e dinë se janë bërë dorë e zgjatur e Serbisë pushtuese shekullore e tokave shqiptare!?!
O politikanë të Kosovës Lindore, etërit tuaj këtë vis shqiptar a e kanë quajtur ndonjëherë ”Luginë”,apo “Lugina e Preshevës”, Marre u qoftë?!?! Mësoni o shqipfolës mjerana se etërit e muhaxhirëve që nga Nishi deri në Kosovën e sotme emrat e fshatrave stërgjyshore i kthyen në Mbiemra jo vetëm si nostalgji patriotike por edhe si Tapi të vendlindjes stërgjyshore. Me këto porosi në Kosovën Ahtissariane e kemi Tarafin politik serb:”….Kosova i Metohije”.
E lexuesin e këtij reagimi kam nderin ta informoj se në kohën e hulumtimeve të kujtesës historike për veprën: Mulla Idris Gjilani dhe Mbrojtja Kombëtare e Kosovës Lindore 1941-1951, si tapi shqiptare të prekshme për atë vis, prej të nderuarit Lam Breznica e pata shënuar një “gjëmë” patriotësh të Kosovës Lindore në vitet e rezistencës kundër jugosllave titiste. Lami i Madh pat thënë tekstualisht: “Ne luftëtarët në Male, kur i nxinim bashkëpunëtoret e OZNA-së, i pështynim dhe e uronim: Nanën ta lodroftë bugari e magari!”
Kurrë nuk kam pas menduar se kjo gjëmë e bashkëluftëtarëve të Lamit do të më duhet për ta flladitur vetën: Sa herë që e dëgjoj dike në televizionet shqipe kur thotë: Lugina e Preshëvës, Podujevë, Suharekë ,Istog, Kamenicë , Komoran, Polluzh, Polac,Obiliq, Dragash etj., e jo emrat e standardit shqiptar i këndoj rahmet Lamit e bashkëpunëtorëve të tij, e “oratorit” i thërras: “…po a serbin po e pret me ta dëshmuar tapinë shqiptare të vendit, Aaaaa……!?!?
Në fund e përfund i bashkohem lutjes së një rilindësit Konica: “Zoti e shpëtoftë Shqipërinë prej shqiptarëve!, e për ngushëllim e kam me urtinë e Patrick J.Geary-t: “Një historian e ka për detyrë ta ngrijë zërin e tij edhe kur e di se nuk do të dëgjohet!”
Prishtinë, 31 maj 2012
E botoi “Tribuna Shqiptare”, Prishtinë-Tiranë, 7 qershor 2012.
